GMINA WĄCHOCK

Gmina Wąchock leży na malowniczym obszarze górnego biegu rzeki Kamiennej, wśród lasów iłżeckich i siekierzyńskich, wchodzących w skład Puszczy Świętokrzyskiej. Głównym ośrodkiem gminy jest miasto Wąchock, które odzyskało prawa miejskie w 1994 r. Jest to polska stolica humoru bo kto z Was nie słyszał dowcipów o sołtysie i mieszkańcach tej miejscowości.

Opactwo o Cystersów

Klasztor w Wąchocku został zbudowany na przełomie XII i XIII wieku. Jest jednym z najpiękniejszych przykładów architektury romańskiej Polsce. Fundatorem opactwa był w 1179 roku biskup krakowski Gedeon (Gedko). Budowniczym opactwa był Simon, z pochodzenia Włoch. Klasztor dwukrotnie niszczyły najazdy tatarskie. Dzięki sile woli i wytężonej pracy zakonnicy powoli przywracali go do dawnej świetności. Wąchock staraniem cystersów w 1454 roku otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim. Dużą rolę miejscowi cystersi odgrywali w dziedzinie gospodarczej. Zakonnicy zajmowali się hodowlą, młynarstwem, tkactwem, a także górnictwem i hutnictwem. Opactwo wąchockie otrzymało przywilej na poszukiwanie kruszców w księstwie krakowskim i sandomierskim. Dzięki temu budowano własne huty, co dało początek staropolskiemu zagłębiu hutniczemu. W 1656 r. klasztor najechały wojska księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego, spustoszyły miasto i okolicę, a klasztor pozbawiły bogatego archiwum, skarbca i cennych zabytków. Upadek zakonu cystersów w Wąchocku nastąpił w wyniku kasacji w 1818 roku przez władze carskie. Dopiero w 1951 roku odrodził się klasztor cysterski w Wąchocku. Staraniem konwentu i przy pomocy państwa podjęto restaurację tego cennego zespołu zabytkowego. W 1964 roku najwyższe władze Zakonu, podniosły klasztor na nowo do rangi Opactwa. W 2017 roku Prezydent RP, Andrzej Duda wpisał nasze opactwo na prestiżową listę „Pomników Historii”. Opactwo nadal swoją modlitwą i pracą służy Zakonowi i Kościołowi w tym przepięknym zakątku Ziemi Świętokrzyskiej. Na terenie przyklasztornym znajduje się Panteon Pamięci Narodowej - tablice poświęcone oddziałom powstańczym i partyzanckim wmurowane w ogrodzenie.

https://wachock.cystersi.pl/

Dworek z XIX w. „Dworek Langiewicza”

Niedaleko rynku znajduje się zbudowany w XIX w. nieduży dworek z kolumnami. W roku 1863 w czasie powstania styczniowego w domu tym miał swoją główną kwaterę Marian Langiewicz - naczelnik wojskowy województwa sandomierskiego - jeden z najbardziej zasłużonych dla kraju dowódców powstańczych. Tutaj mieścił się sztab powstańczy: kancelaria sztabowa, ambulans wojskowy a nawet polowa drukarnia, w której drukowano odezwy i rozkazy. Langiewicz rozsyłał z tego miejsca odezwy do burmistrzów i wójtów z całego województwa, w których informował o powstaniu Polskiego Rządu Narodowego. Nakazywał również werbunek wszystkich zdrowych i zdolnych do walki mężczyzn. W pobliskim lesie stacjonował obóz, który stał się głównym ośrodkiem powstańczym w tamtym okresie.

Pałac Schoenberga

Na terenie obiektu znajdują się pozostałości zakładu metalowego, młynu wodnego oraz kamienicy. Po roku 1888 produkowano w zmodernizowanym zakładzie m.in walce młyńskie i narzędzia rolnicze. Właścicielem obiektu był w tym czasie Niemiec Neauman, który wybudował przyzakładową , piętrową kamienicę. Po jego śmierci prawa własności przejął zięć Neaumana - Mikołaj Schoenberg, od nazwiska którego zwykło się mawiać o tym obiekcie Pałac Schoenberga. Na przełomie XIX i XX wieku wnętrze pałacu zostało odnowione. Wraz z końcem II Wojny Światowej rodzina Schoenbergów opuściła miasto ze względu na swoje niemieckie pochodzenie a zakład wraz z przyległymi budynkami i terenami przejęło państwo. Dziś w rękach prywatnych czeka na powrót do świetności. Przy zabudowaniach pałacu znajduje się figura św. Jana Nepomucena, który strzegł i chronił mieszkańców przed powodzią. Figura jest polichromowana, a na niej znajduje się tabliczka z napisem: „Figura przydrożna św. Jana Nepomucena z pierwszej połowy XIX w. Patron od powodzi”.

Cmentarz żydowski

Założony w 1908 lub 1911 r. Na terenie cmentarza zachowało się ok. 40 macew, nagrobki w kształcie prostokątnych płyt ozdobione są elementami architektonicznymi, płaskorzeźbami z ornamentyką roślinno-zwierzęcą.

Pomnik Sołtysa i aleja humoru

Wąchock oficjalnie nazywany jest stolicą humoru. W 2003 roku w Wąchocku został odsłonięty pierwszy i jedyny pomnik sołtysa w Polsce. Do pomnika sołtysa prowadzi droga ze słynnymi dowcipami o Wąchocku. Kilkanaście żartów wprowadzi każdego w dobry nastrój.

Pomnik mjr. Jana Piwnika Ponurego

Autorem projektu był członek zgrupowań partyzanckich AK Andrzej Kasten „Zulejka”. Postawiono go w 1984 r. w 40. rocznicę śmierci bohatera. Prochy Ponurego znajdują się w klasztorze w Wąchocku.

Pomnik Langiewicza

W 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego odsłonięto pomnik dyktatora gen. Mariana Langiewicza. Od 2013 r. znajduję się przy Szkole Podstawowej w Wąchocku.

Zalew w Wąchocku

Sztuczny zbiornik wodny, utworzony na rzece Kamiennej w dzielnicy południowej w Wąchocku. Od północy ograniczony przebiegiem linii kolejowej. Pełni funkcję zbiornika retencyjnego. W okresie międzywojennym istniejący w tym miejscu zbiornik wodny służył celom przemysłowym. W roku 2005 radni miasta i gminy podjęli uchwałę o finansowaniu i odbudowie zbiornika. W roku 2008 zaporę ostatecznie odbudowano, spiętrzono wodę i oddano do użytku. Tereny wokół zbiornika w ostatnich latach przeszły gruntowną rewitalizację dzięki czemu miejsce to stało się bardzo popularne wśród turystów. Nad zalewem miłośnicy rowerów mogą ćwiczyć na skateparku, dircie lub pumptracku. Najmłodsi mogą pobawić się na dobrze wyposażonym placu zabaw, a dla starszych mamy bogatą ofertę edukacyjną na świeżym powietrzu. Nad zalewem znajdują się boiska do koszykówki, piłki nożnej, obok jest kort tenisowy, a po drugiej stronie zalewu boisko plażowe, można odreagować stres na siłowni zewnętrznej. W Wąchocku nie zabrakło również sprzętu wodnego. Można wypożyczyć kajaki, rowerki wodne.

Rezerwat archeologiczny „Rydno”

Na piaszczystych wydmach po obydwu stronach Kamiennej znajdują się pozostałości kilkuset prehistorycznych stanowisk osadniczych skupionych wokół kopalni hematytu, używanego później pod postacią proszku lub maści barwnika koloru czerwonego, symbolizującego życie, zdrowie, siłę, towaru drogiego i poszukiwanego, po który wysłańcy różnych plemion przybywali niejednokrotnie z bardzo daleka. Oprócz wytwarzania barwnika hematytowego starożytni Rydnianie trudnili się również wysoko wyspecjalizowaną produkcją półsurowca krzemiennego z krzemienia czekoladowego, po który wyprawiali się do odległych o ok. 15 km i więcej kopalni w okolicy Orońska, Wierzbicy i Iłży. Od 2005 roku na terenie Rezerwatu co rok odbywa się Piknik Archeologiczny organizowany przez Oddział Międzyszkolny PTTK w Starachowicach.

Rezerwat przyrody Wykus

Uroczysko w Puszczy Świętokrzyskiej na terenie Sieradowickiego Parku Krajobrazowego przy drodze Wąchock-Siekierno. Miejsce stacjonowania w 1943 roku oddziałów partyzanckich AK zgrupowań mjr Piwnika „Ponurego”. W roku 1957 ustawiono tu utrzymaną w stylu świętokrzyskim kapliczkę. Na jej murze i murach ogrodzenia wyryto pseudonimy i umieszczono epitafia poległych w walce i zmarłych po wojnie partyzantów członków zgrupowania AK „Ponury”.

Polana Langiewicza

Historyczna polana w sercu Sieradowickiego Parku Krajobrazowego gdzie stacjonowały oddziały powstańcze Mariana Langiewicza. Fakty te upamiętniają tablice na obelisku i sośnie - pomniku przyrody.

Lessowy Wąwóz Rocław w Wąchocku

Polodowcowy wąwóz o długości kilkuset metrów, szerokości 30 m i głębokości około 15 m. Zbocza wąwozu porośnięte są murawą z licznymi gatunkami roślin naczyniowych.

Zabytkowa zagroda w Marcinkowie

Zagroda w Marcinkowie jest przykładem typowej zagrody wiejskiej gminy Wąchock. Składa się z czterech budynków inwentarskich i stodoły. Między budynkami znajduje się podwórko, na którym znajduje się studnia z żurawiem. Całą chatę z oryginalnym wyposażeniem z lat trzydziestych XX w. przeznaczono do prezentacji dawnych przedmiotów codziennego użytku. W każdym z budynków znajdują się wystawy tematyczne. Można między innymi podziwiać warsztat krawiecki, szewski, tkacki czy imponującą ekspozycję dotyczącą prasownia i prania. W zabudowaniach gospodarczych można zobaczyć zabytkowe i urządzenia rolnicze. Zabytkowa zagroda to miejsce, w którym można się przenieść w czasie. Adres: Marcinków 78A, 27-215 Wąchock tel. 505 058 126 - zwiedzanie po uzgodnieniu telefonicznym

Kościół św. Ducha w Parszowie

Parszów należał do parafii Wąchock. Prawdopodobnie dla potrzeb katolickiej ludności robotniczej wybudowano w połowie XVIII w. murowaną kaplicę pw. Aniołów Stróżów. W 1837 nową kaplicę w kształcie gwiazdy wybudowali fabrykanci z Parszowa i Mostków. W 1917 była ona remontowana staraniem ks. Edwarda Chrzanowskiego. Potem utworzono przy niej cmentarz grzebalny. Obecnie kaplica ta spełnia rolę przedpogrzebowej. Kościół pw. Zesłania Ducha Świętego zbudowany został według projektu arch. Kazimierza Prokulskiego i Jerzego Bereńcy w 1934 staraniem ks. Józefa Sałka, wikariusza parafii Wąchock, a następnie miejscowego proboszcza. W latach 1972, 1980 i 2007 kościół był remontowany. Bp Jan Kanty Lorek 27 października 1936 erygował z wydzielonych wiosek parafii Wąchock parafię w Parszowie. Prawdopodobnie wkrótce ustalił się tytuł parafii od tytułu nowego kościoła. Kościół jest drewniany, jednonawowy, dach jest kryty blachą ocynkowaną. Kościół znajduje się na Świętokrzyskim Szlaku Architektury Drewnianej.